การทอผ้าไหมเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทยมานานหลายศตวรรษ และการทอผ้าไหมมัดหมี่ก็เช่นกัน ศิลปะแบบดั้งเดิมนี้เชื่อกันว่ามีต้นกำเนิดในภาคอีสานของประเทศไทยและได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น เอกลักษณ์อย่างหนึ่งของลวดลายผ้าไหมมัดหมี่คือมักได้รับแรงบันดาลใจจากธรรมชาติและความเชื่อและประเพณีท้องถิ่นของชาวบ้าน
ลวดลายผ้าไหมมัดหมี่แบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่ ลวดลายจากความเชื่อทางศาสนาและประเพณี ลวดลายที่ได้รับอิทธิพลจากสัตว์ และลวดลายที่ได้รับอิทธิพลจากพืช มาดูลายผ้าไหมมัดหมี่ที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากความเชื่อทางศาสนาและประเพณีกันดีกว่า
ลายหอปราสาท
ลายหอปราสาทเป็นลายผ้าไหมมัดหมี่ที่นิยมทอโดยเชื่อว่าจะนำโชคลาภและบุญกุศลมาสู่ผู้ทอ ตามความเชื่อของท้องถิ่นปราสาทเป็นที่อาศัยของคนมีวาสนาหรือผู้มีบุญและพระสงฆ์ไม่สามารถอาศัยอยู่ที่นี่ได้ ดังนั้นเวลาชาวบ้านจะทอผ้าเพื่อถวายพระหรือผู้มีบุญจึงต้องใช้ลายนี้ แต่รูปแบบหอปราสาทชาวบ้านไม่นิยมเพราะถือเป็นของสูง
ลายสิม
ลายสิม หรือลายใบสิมเป็นอีกหนึ่งลายผ้าไหมมัดหมี่ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากความเชื่อทางศาสนา ชาวบ้านเชื่อว่าพระอุโบสถหรือสิมเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์เพราะเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปประธานของวัด การทอผ้าลายนี้ถือเป็นการทำบุญและเชื่อว่าผู้ที่ทอผ้าจะได้ขึ้นสวรรค์เมื่อตายไปแล้ว
ลายพญานาค
ลายพญานาค เป็นลายผ้าไหมมัดหมี่ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากความเชื่อที่ว่าพญานาคเป็นเจ้าแห่งงูซึ่งนำความอุดมสมบูรณ์มาสู่ชาวโลก ดังนั้นหากทำลายรูปพญานาคได้ก็จะถือว่าผู้นั้นเป็นตัวแทนของความอุดมสมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม การทำลายงูให้หมดสิ้นนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย และมีเพียงผู้ที่มีอายุเก่าแก่และเป็นที่นับถือของผู้คนเท่านั้นที่สามารถทำได้
ลายพระธรรม
ลายพระธรรม หรือลายธรรมาสน์ เป็นลายผ้าไหมมัดหมี่ที่ได้แรงบันดาลใจมาจากธรรมาสน์ที่แสดงโอวาทปาฏิโมกข์ การทอผ้าลายนี้ถือเป็นบุญกุศลธรรมดาและผู้ที่ทอจะขึ้นไปนั่งบนธรรมาสน์ไม่ได้เพราะถือเป็นของสูง ผ้าไหมมัดหมี่ลายนี้มักจะถวายพระในงานบุญส่วนผ้าซิ่นลายธรรมจักรจะใส่ในโอกาสพิเศษเท่านั้น
ลายใบเสมา
ลายใบเสมาเป็นลายผ้าไหมมัดหมี่ที่ได้แรงบันดาลใจมาจากใบเสมาซึ่งเป็นเส้นเขตของพระสงฆ์หรือวัด การทอผ้าลายนี้เชื่อกันว่าจะได้บุญกุศลมาก ถ้าใครทอได้ ก็จะได้บุญตามนั้น ในอดีตการถวายผ้าพระเป็นการรับบุญและชาวบ้านเชื่อว่าจะได้บุญจากการทอผ้าลายใบเสมาด้วย
โดยสรุปแล้ว ลวดลายผ้าไหมมัดหมี่ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากความเชื่อทางศาสนาและประเพณีนั้นไม่ได้เป็นเพียงการออกแบบที่สวยงามเท่านั้น แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมและความเชื่อของท้องถิ่นอีกด้วย การทอผ้าลายเหล่านี้นอกจากจะเป็นการสร้างสรรค์แล้วยังเป็นบุญกุศลนำโชคลาภมาสู่ผู้ทอและชุมชนอีกด้วย
อ้างอิง
www.chobmai.com/article/2/3-รูปแบบ-ลายผ้าไหมมัดหมี่โบราณ-ที่มาจากแรงบันดาลใจจากธรรมชาติ
