การทอผ้าแบบ “ขิด” คือศิลปะการทอผ้าที่มีความเป็นเอกลักษณ์และเป็นส่วนสำคัญในวัฒนธรรมชุมชนของภาคอีสานในประเทศไทย ศิลปะการทอนี้ได้รับการสืบทอดมาแต่โบราณและยังคงมีความสำคัญในการอนุรักษ์วัฒนธรรมของภาคอีสานสืบจนปัจจุบัน
ต้นกำเนิดของเทคนิคการทอผ้าแบบ “ขิด”
เทคนิคการทอผ้าแบบ “ขิด” เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของภาคอีสานในประเทศไทยที่มีการทอผ้าในลักษณะเฉพาะ เทคนิคนี้มีการแพร่หลายอยู่ในหลายกลุ่มชาติพันธุ์โดยเฉพาะกลุ่มชาวภูไท และกลุ่มไท-ลาว ซึ่งในอดีตเคยมีความเชื่อและศรัทธาในการทอผ้าขิดเพื่อถวายเป็นพระพุทธบูชา ในวันนี้เทคนิคขิดเป็นที่น่าสนใจและนับถือในวงกว้าง ซึ่งยังคงค้านการผลิตผ้าโบราณที่มีความเป็นเอกลักษณ์ของภูมิภาคอีสาน
เทคคนิคการทอแบบ “ขิด”
การทอแบบ “ขิด” มาจากกระบวนการเก็บสอดของไม้เก็บขิดและสะกิดช้อนเครือเส้นให้ยืนขึ้นตามลวดลายผ้า การทอด้วยเทคนิคนี้เป็นการทอที่มีลวดลายที่เกิดขึ้นตลอดการทอผ้า และพลิกด้านหลังของผืนผ้าจะเป็นที่ตั้งของลายจังหวะที่เกิดขึ้นเมื่อลวดลายสลับกัน การทอแบบ “ขิด” นี้ให้ผลผ้าที่มีโครงสร้างที่แข็งแรง หากเส้นพุ่งพิเศษขาดหายไป โครงสร้างผ้าก็ยังคงเกาะอยู่
การเก็บลายขิดมีทั้งหมด 3 แบบดังนี้
- การเก็บตะกอทิ้ง คือ ไม่ทอซ้ำลายเดิมหลังจากถอดไม้ตะกอ
- การเก็บตะกอแนวนอน คือ ค้างไม้ตะกอไว้ตามแนวเส้นยืน และ
- การเก็บตะกอแนวดิ่ง คือ แขวนไม้ตะกอในแนวดิ่ง เทคนิคทั้งสามแบบนี้สามารถให้ลายผ้าขิดที่ซับซ้อนและน่าสนใจได้
การอนุรักษ์และสืบสานศิลปะการทอผ้าแบบ “ขิด”
การอนุรักษ์และสืบสานศิลปะการทอผ้าแบบ “ขิด” ถือเป็นศิลปะทอผ้าที่มีความเป็นเอกลักษณ์และเป็นส่วนสำคัญในวัฒนธรรมของชุมชนในภาคอีสาน ความสวยงามและความเป็นเอกลักษณ์ของผ้าขิดได้รับความนิยมจากคนทั่วโลก การอนุรักษ์และสืบสานศิลปะทอผ้านี้จึงเป็นสิ่งสำคัญในการที่จะรักษาวัฒนธรรมของชาวอีสานให้คงอยู่
